Terapia rotacyzmu R, r

Terapia rotacyzmu R, r

·  Mowa dziecka 5-letniego jest już zrozumiała. Pojawiają się głoski szumiące: sz, ż, cz, dż, chociaż w mowie potocznej mogą być zamieniane na: s, z, c, dz. Natomiast głoska „r” powinna być już artykułowana, ale często pojawia się dopiero w tym okresie. Jest to najlepszy i najbardziej właściwy moment, aby wspomóc rozwój mowy poprzez ćwiczenia artykulacyjne (gimnastyka buzi i języka).

·      Wymowa głoski „r” to szybkie i delikatne uderzenia czubka języka o wałek dziąsłowy za górnymi zębami. Język jest szeroki, a boki dotykają zębów trzonowych. Wargi są lekko otwarte, podniebienie miękkie uniesione, zamyka drogę do jamy nosowej.

Rotacyzm (rhotacismus), czyli reranie to wada wymowy polegająca na nieprawidłowej wymowie głoski „r”.

Przyczyny rotacyzmu:
1. Nieprawidłowa budowa narządów artykulacyjnych – języka, podniebienia twardego, wady zgryzu
2. Niska sprawność języka
3. Naśladowanie nieprawidłowych wzorców
4. Zaburzenia słuchu fonematycznego.

*Ćwiczenia powinny być wykonywane systematycznie i dokładnie. Istotne są zalecenia logopedy.

Etapy terapii głoski r

I. Ćwiczenia usprawniające ruchomość języka

ZABAWA PANA JĘZORKA
1. Pan Jęzorek jest wielkim czyściochem. Codziennie maluje sufit w swoim domu. Przesuwaj szeroki język po podniebieniu górnym w przód i w tył.
2. Po malowaniu jest straszny bałagan. Pan Jęzorek wymiata śmieci z podłogi. Przesuwaj język po podniebieniu dolnym, nie „wychodź” poza zęby.
3. Jęzorek skacze z sufitu. Kląskaj w bardzo wolnym tempie.
4. Nasz przyjaciel zamienia się w gumę do żucia. Połóż boki języka na zęby dolne i przygryź lekko zębami górnymi. Żuj jak gumę.
5. Pan Jęzorek ustawia meble w domu – dotykaj językiem górnych a następnie dolnych zębów.
6. Jęzorek kładzie się spać – rozciągaj język leżący swobodnie w jamie ustnej tak, aby jego boki dotykały zębów trzonowych; wstaje, wychodzi na podwórko – wysuwaj szeroki język przez lekko zbliżone zęby.
7. Sportowiec Jęzorek strzela gole – zrób małą kulkę z chleba, połóż na czubku języka, unieś język w górę i mocno dmuchnij.

II. Ćwiczenia przygotowujące do wywołania głoski „r”
1. Mów wielokrotnie głoskę d…, ale język układaj wysoko w połowie sufitu (podniebienia, za wałkiem dziąsłowym), jest to d zaczarowane. Możesz to ćwiczenie wykonywać w pozycji leżącej, korzystając z małego lusterka. Po pewnym czasie, gdy język bez trudu odnajduje właściwe miejsce na podniebieniu górnym, możesz łączyć artykulację głoski d dziąsłowej z „leniwą ósemką”. Pozycja stojąca, dłonie splecione na wysokości oczu, kreśl w powietrzu leżące ósemki, zaczynając w lewo w górę, jednocześnie mów ddd… (dziąsłowe).

2. Wymawiaj ddd…, przesuwaj szybko palcem pod językiem w prawo i w lewo, pobudzając go do drgań (język szeroki, rozluźniony, ułożony tuż za górnymi zębami).

3. Baw się w mechanika samochodowego, który wymienia silniki w pojazdach. Naśladuj odgłosy pracy silnika mówiąc wielokrotnie logotomy: tttt, dddddd, tdtdtd, tdn, teda, tedu, tede, tedo, tedy, dda, ddo, dde, ddu, ddy, bda, bde, bdo, bdu, bdy

4. Mów (powtarzaj lub czytaj) wyrazy dwoma sposobami:
I sposób: zamiast r mów zaczarowane ddd….
II sposób: mów ddd… poruszając palcem wskazującym po wędzidełku pod językiem, (tzw. r mechaniczne).

Po pewnym czasie, gdy uzyskasz sprawność języka pozwalającą utrzymywać go pionowo, włącz do ćwiczeń trzeci sposób:

III. Próbuj mówić głoskę r w wyrazach podpierając ją głoską d, np. tdrawa.

Jeśli głoska „r” jest prawidłowo wymawiana – wówczas można ćwiczyć powtarzając: wyrazy, zestawienia wyrazowe, zdania. Natomiast na etapie automatyzacji sięgamy do wierszy, opowiadań, historyjek obrazkowych, rebusów, itd.

Literatura:

Rodak H. : Terapia dziecka z wadą wymowy, Warszawa 1997.
Sachajska E.: Uczymy poprawnej wymowy, Warszawa 1987.
Demel G.: Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola, Warszawa 1994.